Đối đáp Văn Chương Chơi!

[nhayhiphophatcailuong]

Câu đối thuộc thể loại văn biền ngẫu, gồm hai vế đối nhau nhằm biểu thị một ý chí, quan điểm, tình cảm của tác giả trước một hiện tượng, một sự việc nào đó trong đời sống xã hội. Nên lưu ý là từ đối (對) ở đây có nghĩa là ngang nhau, hợp nhau thành một đôi. Câu đối là một trong những thể loại của [Đăng nhập để xem liên kết. ] và [Đăng nhập để xem liên kết. ].
Khi viết câu đối, nếu chọn được câu chữ tuân theo nguyên tắc sau thì đôi câu đối được gọi là chỉnh đối hay đối cân.
[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Đối ý và đối chữ

• Đối ý: hai ý đối phải cân nhau mà đặt thành 2 câu sóng nhau.
• Đối chữ: phải xét 2 phương diện thanh và loại.

- Về thanh: [Đăng nhập để xem liên kết. ] đối với [Đăng nhập để xem liên kết. ] và ngược lại.
- Về loại: thực tự (hay chữ nặng như: trời, đất, cây...) phải đối với thực tự; hư tự (chữ nhẹ như: thì, mà, vậy, ru...) phải đối với hư tự; [Đăng nhập để xem liên kết. ] phải đối với danh từ, [Đăng nhập để xem liên kết. ] phải đối với động từ; nếu vế đối này có đặt [Đăng nhập để xem liên kết. ] thì vế kia cũng phải đặt chữ Nho...
[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Vế câu đối

Một đôi câu đối gồm hai câu đi song nhau, mỗi câu là một vế. Nếu câu ấy từ một người sáng tác gọi là vế trên và vế dưới. Nếu một người nghĩ ra một vế để người khác làm vế kia thì gọi là vế ra và vế đối.
Khi một câu đối do một người làm ra cả hai vế, thì chữ cuối, vế trên, câu bên phải (khi treo) là thanh trắc; còn chữ cuối, vế dưới, câu bên trái là thanh bằng.
[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Số chữ và các thể câu đối

Số chữ trong câu đối không nhất định, theo số chữ và cách đặt câu có thể chia câu đối ra làm các thể sau:

• Câu tiểu đối: là những câu 4 chữ trở xuống.
• Câu đối thơ: là những câu làm theo lối đặt câu của thể [Đăng nhập để xem liên kết. ] hoặc [Đăng nhập để xem liên kết. ].
• Câu đối phú: là những câu làm theo các lối đặt câu của thể phú, gồm có:

- Lối câu song quan: là những câu 6 đến 9 chữ, đặt thành một đoạn liền
- Lối câu cách cú: là những câu mà mỗi vế chia làm 2 đoạn, một đoạn ngắn, một đoạn dài
- Lối câu gối hạc hay hạc tất: là những câu mỗi vế có 3 đoạn trở lên.
[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Luật bằng trắc

• Câu tiểu đối:

- Vế phải: trắc-trắc-trắc
- Vế trái: bằng-bằng-bằng

• Câu đối thơ: phải theo đúng luật bằng trắc của hai câu thực và câu luận trong lối thơ ngũ ngôn hoặc thất ngôn.
• Câu đối phú: Chữ cuối mỗi vế và chữ cuối mỗi đoạn phải bằng đối với trắc hoặc trắc đối với bằng. Khi mỗi vế đối có từ 2 đoạn trở lên thì nếu chữ cuối vế là trắc, các chữ cuối các đoạn trên phải là bằng và ngược lại. Nếu đoạn đầu hoặc đoạn dưới có đúng 7 chữ thì đoạn ấy thường theo luật thơ thất ngôn.

[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Phân loại câu đối

[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Câu đối Trung Quốc

Người [Đăng nhập để xem liên kết. ] phân loại câu đối theo cách dùng và đặc điểm nghệ thuật:
[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Phân loại theo cách dùng

• Xuân liên (春聯): Câu đối xuân, chuyên dùng vào dịp [Đăng nhập để xem liên kết. ], gắn ở cửa.
• Doanh liên (楹聯): Câu đối treo ở cột trụ, dùng trong nhà, cơ quan, cung điện của vua và những nơi cổ kính.
• Hạ liên (賀聯): Câu đối chúc mừng, thường được dùng để [Đăng nhập để xem liên kết. ], chúc [Đăng nhập để xem liên kết. ], hôn giá, thăng quan tiến chức, có con, khai nghiệp v.v.
• Vãn liên (挽聯): Câu đối than vãn, dùng trong lúc ai điệu tử vong.
• Tặng liên (贈聯): Dùng để tán thán, đề cao hoặc khuyến khích người khác.
• Trung đường liên (中堂聯): Câu đối dùng để treo ở những khách đường lớn, chỗ nhiều người lưu ý, và được phối hợp với bút hoạch ([Đăng nhập để xem liên kết. ]).

[[Đăng nhập để xem liên kết. ]] Phân loại theo đặc điểm nghệ thuật

• Điệp tự liên (疊字聯): Một chữ xuất hiện liên tục.
• Phức tự liên (複字聯): Hai vế có chữ giống nhau nhưng không xuất hiện một cách trùng phức liên tục.
• Đỉnh châm liên (頂針聯): Chữ nằm phần đuôi của câu đầu lại là chữ đầu của câu sau.
• Khảm tự liên (嵌字聯): Bao gồm số, phương vị, [Đăng nhập để xem liên kết. ], [Đăng nhập để xem liên kết. ], họ người, nhân danh, địa danh, vật danh (ví như tên thuốc) v.v.
• Xích (sách) tự liên (拆字聯): Mỗi hợp thể tự bên trong câu đối tách thành bao nhiêu chữ đơn thể, có người phân ra tinh tế hơn nữa là mở chữ ra (xích tự 拆字), hợp chữ lại (hợp tự 合字), tách chữ ra (tích tự 析字) v.v.
• Âm vận liên (音韻聯): Bao gồm [Đăng nhập để xem liên kết. ], [Đăng nhập để xem liên kết. ] cùng với [Đăng nhập để xem liên kết. ].
• Hài thú liên (諧趣聯): Hàm dung ý nghĩa khôi hài, ẩn kín.
• Vô tình đối (無情對): Ý nghĩa trên dưới không tương quan một mảy may nào, chỉ chỉnh những chữ, từ. Phần lớn Vô tình đối này ít thấy ý vị, hoàn toàn có thể quy nhập vào Hài thú liên bên trên.
• Hồi văn liên (回文聯): Đọc xuôi (thuận độc 順讀) hay đọc ngược (đảo độc 倒讀) ý tứ hoàn toàn như nhau.

Câu đối Việt Nam

Câu đối Việt Nam được [Đăng nhập để xem liên kết. ] phân loại theo ý nghĩa, gồm các loại sau:

• Câu đối mừng: làm để tặng người khác trong những dịp vui mừng như: mừng thọ, mừng thi đỗ, mừng đám cưới, mừng nhà mới...

Nhất cận thị, nhị cận giang, thử địa khả phong giai tị ốc.
Sống ở làng, sang ở nước, mừng ông nay lại vểnh râu tôm
([Đăng nhập để xem liên kết. ], viết mừng một [Đăng nhập để xem liên kết. ] trước bị cách chức, sau được phục sự và làm nhà mới.)

• Câu đối phúng: làm để viếng người chết.

Nhà chỉn rất nghèo thay, nhờ được bà hay lam hay làm, thắt lưng bó que, xắn váy quai cồng,
tất tưởi chân nam chân chiêu, ví tớ đỡ đần trong mọi việc
Bà đi đâu vợi mấy, để cho lão vất vơ vất vưởng, búi tóc củ hành, buông quần lá toạ,
gật gù tay đũa tay chén, cùng ai kể lể chuyện trăm năm.
([Đăng nhập để xem liên kết. ]: câu đối khóc vợ)

• Câu đối Tết: làm để dán nhà, cửa, đền, chùa...về dịp [Đăng nhập để xem liên kết. ].

Chiều ba mươi, nợ hỏi tít mù, co cẳng đạp thằng Bần ra cửa.
Sáng mồng một, rượu say tuý luý, giơ tay bồng ông Phúc vào nhà.
([Đăng nhập để xem liên kết. ], câu đối làm vào dịp tết lúc còn hàn vi.)

• Câu đối thờ: là những câu tán tụng công đức tổ tiên hoặc thần thánh làm để dán hoặc treo những chỗ thờ.

Tuế hữu tứ thời xuân tại thủ.
Nhân ư bách hạnh hiếu vi tiên.
(Dịch nghĩa: Năm có bốn mùa, mở đầu bằng mùa xuân. Người ta có trăm tính nhưng tính hiếu thảo là cần trước hết) hoặc:
Mở rộng phương Tiên, công tế thế cao bằng Thái lĩnh
Sống nhờ của Phật, ơn cứu người rộng tựa Cẩm Giang
(Câu đối thờ [Đăng nhập để xem liên kết. ] ở đền Bia)
Tùng thanh, trúc thanh, chung khánh thanh, thanh thanh tự tại.
Sơn sắc, thủy sắc, yên hà sắc, sắc sắc giai không.
(Câu đối khắc ở [Đăng nhập để xem liên kết. ], [Đăng nhập để xem liên kết. ]).

• Câu đối tự thuật: là những câu kể ý chí, sự nghiệp của mình và thường dán ở những chỗ ngồi chơi.

Chị em ơi! ba mươi sáu tuổi rồi, khắp đông, tây, nam, bắc bốn phương trời, đâu cũng lừng danh công tử xác.
Trời đất nhẻ! gắng một phen này nữa, xếp cung, kiếm, cầm thư vào một gánh, làm cho nổi tiếng trượng ềnh
([Đăng nhập để xem liên kết. ], câu đối tự thuật)

• Câu đối đề tặng: là những câu đối làm ra để đề vào chỗ nào đó hoặc tặng cho người khác.

Nếu giầu quen thói kình khơi, con cháu nương nhờ vì ấm
Việc nước ra tay chuyên bát, bắc nam đâu đấy lại hàng
([Đăng nhập để xem liên kết. ], câu đối đề ở một hàng bán giầu (trầu) nước)

• Câu đối tức cảnh: là những câu tả ngay cảnh trước mắt.

Giơ tay với thử trời cao thấp
Xoạc cẳng đo xem đất ngắn dài
([Đăng nhập để xem liên kết. ], vịnh cảnh trượt chân, ngã xoạc cẳng)

• Câu đối chiết tự (chiết: bẻ gãy, phân tách; tự: chữ): là những câu do sự tách [Đăng nhập để xem liên kết. ] hoặc [Đăng nhập để xem liên kết. ] ra từng nét hoặc từng phần mà đặt thành câu.

Tự (字) là chữ, cất giằng đầu, chữ tử (子) là con, con ai con nấy?
Vu (于) là chưng, bỏ ngang lưng, chữ đinh (丁) là đứa, đứa nào đứa này?

• Câu đối trào phúng: là những câu làm để chế diễu, châm chích một người nào đó.

Cung kiếm ra tay, thiên hạ đổ dồn hai mắt lại.
Rồng mây gặp hội, anh hùng chỉ có một ngươi thôi
(Câu đối tặng một người chột mắt mới đỗ khoa thi võ)

• Câu đối tập cú: là những câu lấy chữ sẵn ở trong sách hoặc ở [Đăng nhập để xem liên kết. ], [Đăng nhập để xem liên kết. ].

Gái có chông như rồng có vây, gái không chồng như cối xay không ngõng.
Con có cha như nhà có nóc, con không cha như nòng nọc đứt đuôi.

• Câu đối thách (đối hay đố): người ta còn nghĩ ra những câu đối oái ăm, cầu kỳ rồi người ta tự đối lấy hoặc thách người khác đối. Lối đối này thường sử dụng nghệ thuật chơi chữ, đồng âm dị nghĩa...

Con cóc leo cây vọng cách, nó rơi xuống cọc, nó cạch đến già
Con công đi qua chùa kênh, nó nghe tiếng cồng nó kềnh cổ lại
(Câu đối có bốn chữ : cóc cách cọc cạch đối với bốn chữ công kênh cồng kềnh)
Có những vế câu đối rất khó đối như:

• Cha con thầy thuốc về quê, gánh một gánh hồi hương, phụ tử.

Vế này khó đối vì hồi hương (cũng có nghĩa "về quê") và phụ tử (cũng có nghĩa "cha con") đồng thời lại là tên gọi các vị thuốc.

• Vào vụ đông trường nam bón phân bắc trồng khoai tây, Sang xuân hạ quyết tâm thu hàng tấn củ.

Vế này cũng khó đối vì đông, tây, nam, bắc (chỉ hướng địa lý) và xuân, hạ, thu, đông (chỉ các mùa ở [Đăng nhập để xem liên kết. ])

• Da trắng vỗ bì bạch

Vế đối này của [Đăng nhập để xem liên kết. ], hiện nay, có khá nhiều người đối nhưng chưa chỉnh, câu đối đã được đăng ở quyển [Đăng nhập để xem liên kết. ] được coi là tạm ổn nhất.
Câu này là "Tay sơ sờ tí ti" có thể coi là được chăng,câu này có trong "Thế giới mới" Tí cũng là tay, tí ti là một chút xíu, cũng là một từ láy âm tay sơ là tay còn trong sạch, nguyên vẹn. Xin đóng góp thêm một câu đối về câu: "da trắng vỗ bì bạch" "rừng sâu mưa lâm thâm" hay "trời xanh màu thiên thanh"

(Theo wikipedia)

[nhayhiphophatcailuong]

. Năm cũ sắp qua. Năm mới sắp đến: Không gì vui bằng những ngày Tết: _Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh

. Trong đó, những câu đối đỏ góp phần làm không khí ngày Tết vui hơn. Hay là bây giờ các Cụ chúng ta tập "mần" câu đối trước(_mở rộng ra_đề tài gì cũng được!!!) để đến khi tớt Tết, các Cụ có kinh nghiệm làm câu đối, viết treo trước cửa nhà chơi!

.NHHHCL Xin ra một câu đối, Cụ nào có hứng, vui lòng đối lại nha:

_Sung thì Sướng, Sướng thì Sung, Tết này thiệt Sung Sướng

. Xin mời

[92A01]

Anh em tham gia để tết này forum có câu đối treo cho xôm tụ và lấy hên nhé.Đang suy nghĩ câu đối của NHHHCL mặc dù khoản này không phải sở trường của mình.

[myhanh]

Làm đại xem sao?
Vui thì thưởng, thưởng thì vui, xuân đến ta vui thưởng!

[nhayhiphophatcailuong]

. Ra câu đối thứ 2:

_Nghe uy danh đại ca L, khi nhậu ít khi nào xỉn, khi xỉn ít khi nào nhậu.

(nếu có mạo phạm, xin thứ lỗi!). Xin mời!!!

[sauvuongynhac]

Nguyên văn bởi nhayhiphophatcailuong

. Ra câu đối thứ 2:

_Nghe uy danh đại ca L, khi nhậu ít khi nào xỉn, khi xỉn ít khi nào nhậu.

(nếu có mạo phạm, xin thứ lỗi!). Xin mời!!!

Thấy bóng dáng tiểu thơ M, Khi mơ nhiều khi chẳng (dám) mộng, khi mộng nhiều khi chẳng (dám) mơ.

(Anh bỏ chạy xa rồi nhen CBMM. Khà..khà..khà..)

[nhayhiphophatcailuong]

NHHHCL xin ra câu đối tiếp theo:

_Anh Cửu nhị hay làm chủ xị, khi làm được Cửu xị anh mới xin làm tiểu nhị.

Chú thích: Anh Cửu nhị là: anh 92A(01)!

Xin mời quý vị!

[DeMen]

4rum bàn chuyện họp mặt, bàn xong 4 mặt là họp được room

(4 mặt: thời gian, địa điểm, khách mời, nội dung )

[phanphuong]

NHHHCL sinh ra cách đây vài thế kỷ có thể làm quan ... nhất phẩm chứ chẳng chơi! hehe..
pp từ nhỏ tới lớn chỉ tâm đắc câu đối:
Gái Củ Chi, chỉ cu anh, hỏi củ chi?

[myhanh]

Đàn thập lục hay trỗi bi khúc, khi đàn nhị thập khúc thì hay nhất điệu phú lục
Chú giải: nhị thập khúc=nhị thập huyền tổ bản