Những cơn ‘địa chấn’ sa thải công nhân
Thế giới đã bước qua năm 2008 đen tối với những biến động kinh tế dữ dội. Sự suy sụp của các nền kinh tế lớn đã kéo theo những ảnh hưởng xấu tới các nền kinh tế nhỏ mà sự sụp đổ mới đây của chính phủ Iceland do khủng hoảng tài chính chỉ là một trong những minh chứng điển hình nhất.
Năm 2009, sự suy giảm kinh tế toàn cầu chưa có dấu hiệu dừng lại. Những đợt cắt giảm nhân công liên tiếp từ những tập đoàn, hãng sản xuất lớn nhất thế giới tô đậm thêm bức tranh ảm đạm của sự thất vọng, nếu không muốn nói là hoảng loạn của các ông chủ lớn nhằm tái cơ cấu bộ máy vượt qua khó khăn.
Trung tuần tháng Một, Microsoft tuyên bố cắt giảm 5000 lao động, trong khi đó, Intel, một gã khổng lồ khác của ngành công nghệ thông tin cũng tuyên bố sa thải 6000 công nhân. Cuối tháng Một, hàng loạt những đại công ty khác cũng thông báo số lượng công việc cắt giảm với mức kỉ lục. Caterpilla và Pfizer , hai ‘con khủng long’ trong ngành xây dựng và dược phẩm thế giới cùng sa thải tổng số gần 40.000 nhân công trên toàn cầu. Ở một mức độ thấp hơn, công ty viễn thông Sprint Nextel cắt giảm 8.000 công nhân, Home Deport, tập đoàn bán lẻ đồ gia dụng lớn nhất thế giới cho 7.000 lao động nghỉ việc, trong khi đó General Motors, đại gia của ngành sản xuất ôtô cũng nói lời chia tay với thêm 2.000 nhân viên.
Điều kì lạ là tất cả những tuyên bố sa thải trên đây chỉ diễn ra cách nhau trong vài giờ đồng hồ như một một phản ứng dân chuyền. Trên tổng thể, việc cắt giảm lao động diễn ra trong mọi ngành kinh tế, ngoại trừ khu vực dịch vụ.
Bức tranh ảm đạm về kinh tế toàn cầu
Tình hình tại Mỹ chỉ là nét lớn trong bức tranh việc làm ảm đạm trên toàn cầu. Báo cáo về ‘Những xu hướng lao động toàn cầu’ (The global employment trends) của Văn phòng Lao động Quốc tế ILO (International Labour Office) mới đây dự đoán số lượng người thất nghiệp trên khắp thế giới có thể đạt ngưỡng 50 triệu người, trong đó khu vực Châu Á Thái Bình Dương chiếm gần hai phần ba, ở mức 27 triệu.
Trả lời phỏng vấn Đài Úc châu về tình hình kinh tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương, ông Steve Kapsos, một chuyên gia của ILO cho biết đây là khu vực với những quốc gia có nền kinh tế trẻ đang đi lên. Do dân số đông, lực lượng lao động vì thế cũng rất dồi dào. Điều này tiềm ẩn nguy cơ thất nghiệp cao khi kinh tế suy thoái, nhất là khi số lượng công việc có giá trị cao với sức sản xuất lớn và đồng lương hợp lí còn ở mức thấp.
Tổng thống Washington cũng than trời
Từ thực tế số lượng lớn công nhân bị sa thải và con số dự đoán kỉ lục 50 triệu người thất nghiệp của ILO, Quĩ Tiền tệ Quốc tế (International Monetary Fund) đưa ra cảnh báo về sự tăng trưởng chậm của kinh tế toàn cầu. Theo dự đoán của tổ chức này, trong năm 2009, kinh tế thế giới sẽ chỉ tăng ở mức 0,5%, mức thấp nhất kể từ sau Đại chiến Thế giới Thứ Hai.
Dự đoán tăng trưởng của các nền kinh tế lớn nhất thế giới của IMF cũng không mấy khả quan, theo đó tốc độ tăng trưởng của Mỹ chỉ khoảng 1,6%, Nhật Bản 2,3% và Anh là gần 3%. Úc, thành viên của nhóm hai mươi nền kinh tế hàng đầu G20, hiện tại chưa bị ảnh hưởng do khủng hoảng nhưng theo đánh giá của IMF, đây chỉ còn là vấn đề thời gian.
Mặc dù lên tiếng thúc giục các nước cần mạnh tay hơn với các gói hỗ trợ tài chính và kích thích kinh tế, song các chuyên gia IMF lại thận trọng với cách thức sử dụng những gói kích thích này. Theo ông Olivier Blanchard, trưởng kinh tế gia của IMF, chính phủ các nước cần kích thích tiêu dùng hơn là cắt giảm thuế bới việc này sẽ khiến người dân hướng vào dự trữ tiền hơn là đem ra tiêu dùng.
Ông nói: “Vấn đề ở đây là các khoản hỗ trợ phải hướng tối đa vào kích thích nhu cầu càng nhanh càng tốt. Trong hoàn cảnh hiện nay, hướng trọng tâm vào tiêu dùng tốt hơn là cắt giảm thuế bởi nó có hiệu quả ngắn hạn cao hơn”.
IMF hi vọng nếu các chương trình kích thích kinh tế đạt hiệu quả và thị trường tài chính ổn định, nền kinh tế thế giới sẽ bắt đầu tăng tốc trở lại vào năm 2010, tuy nhiên tổ chức này cũng cảnh báo thời gian và tốc độ của sự phục hồi là hoàn toàn không chắc chắn.
Trung Quốc – điểm tựa mới của kinh tế thế giới?
Trong khi toàn bộ nền kinh tế thế giới là một bức tranh đậm sắc xám thì có vẻ như điểm sáng duy nhất chính là Trung Quốc. Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế Thế giới đang diễn ra tại Davos, Thụy Sỹ, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo cho rằng Trung Quốc sẽ giữ một vai trò quan trọng hơn trong một trật tự kinh tế mới. Thủ tướng Trung Quốc cũng tự tin vào mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay của nước này, dù cho GDP Trung Quốc đã sụt giảm xuống mức kỉ lục.
Trong quý tư năm 2008, kinh tế Trung Quốc bắt đầu gặp khó khăn. Lạm chi ngân sách và các khoản vay ngân hàng đều tăng cao. Dù cho đã có những chính sách thắt chặt chi tiêu và vay vốn, nhưng có vẻ như trong tương lai gần, kinh tế nước này sẽ có những bước lùi đầu tiên.
Trung Quốc - một nền kinh tế năng động
Quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và các đối tác khác cũng có những bất đồng, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kì Timothy Geither cáo buộc Trung Quốc duy trì đồng nội tệ yếu để kích thích kinh tế, trong khi đó Liên minh Châu Âu EU vừa ra các biện pháp chống bán phá giá từ các nhà sản xuất Trung Quốc.
Phân tích vấn đề này, giáo sư Ross Garnaut, một kinh tế gia và từng là cựu đại sứ Úc tại Trung Quốc cho biết nếu muốn làm điểm tựa cho kinh tế toàn cầu, Trung Quốc và phải duy trì sự tăng trưởng mạnh và mối quan hệ thương mại tốt với các đối tác quan trọng. Để làm được điều này, cốt lõi chính là một nền kinh tế mở. Đây cũng là điều mà chính phủ nước này luôn khẳng định.
Dù bức tranh kinh tế thế giới năm 2009 còn nhiều âu lo và bi quan, song như lời của tổng thống Mỹ Obama, các thách thức rất nghiêm trọng, rất nhiều và rất thật, tuy nhiên mọi người sẽ cùng chung tay để giải quyết, bởi lẽ chúng ta đã lựa chọn hi vọng thay vì sợ hãi, cùng hướng tới một mục tiêu chung thay vì xung đột và bất hòa. Trên tinh thần đó, hãy cùng hi vọng về một năm mới tươi sáng hơn cho mỗi người dân trên khắp thế giới.
Huy Cương (Tổng hợp từ ABC, RA)