VŨ HỮU
NHÀ TOÁN HỌC VIỆT NAM THỜI TRƯỚC
Vũ Hữu sinh năm 1441 người Mô Trạch , Huyện Đường An ( nay là huyện Bình Giang ,tỉnh Hải Dương ) ,con ông là Vũ Bá Khiêm , một nhà nho thanh bạch .
Ông học rộng ,biết nhiều , rất trọng lễ phép .Đỗ hoàng giáp khoa Quý Mùi ,niên hiệu Quang Thuận tư 4 đời Lê Thánh Tông (1463) ,ông làm quan đến thượng thư năm bộ .Tuy làm quan to, nhưng vốn tính liêm khiết ,chính trực nên cảnh nhà vẫn nghèo. Ông làm việc rất cần cù ,cẩn thận .Ông đặc biệt rất tinh thông toán học .Ông lập ra các phép " Đại thành toán pháp " và phép " Đo đạc ruộng đất " để dạy người trong nước .Rất tiếc vì tài liệu thiếu thốn , nay không rõ nội dung các phương pháp toán học của Vũ Hữu ra sao .Tài liệu lịch sử cũ chỉ còn ghi lại một sự việc sau đây :
Bây giờ các cửa Đoan Môn ,Đại Hưng và Đông Hoa của thành Thăng Long (Hà Nội ),xây dựng từ thời Lý (XI - XIII ) lâu ngày đổ nát ,Lê Thánh Tông sai sửa chữa lại ,cho triệu Hữu Vũ và phán rằng :Trẫm nghe nói người rất giỏi toán .Nay trẫm cho trùm tu các cửa thành ,vậy ngươi hãy tính xem phải dùng hết bao nhiêu gạch đá .
Vâng lời vua ,ông liên đo chiều rộng chiều cao các cửa ,rồi tính ra số gạch cần dùng đem trình vua .Vua sai thợ cứ y theo số dự toán của Vũ Hữu mà làm gạch mà đem xây cửa thì vừa đủ ,không sai một tất không thừa một viên gạch !
Lê Thánh Tông vô cùng ngợi khen Vũ Hữu và ban thưởng cho ông rất hậu .
Từ thế kỉ XV ,trong "đêm trường trung cổ " mà nước Việt Nam ta đã có một nhà toán học giỏi như vậy đấy !
TRẦN QUỐC VƯỢNG .
|