[Lai Quoc Dat]

Đây là 2 trường hợp có năng lực rất tốt (theo tiểu sử của họ) và xứng đáng có mặt tại Harvard và đáng để mọi người học tập và phấn đấu. Tuy nhiên, cách PR của các báo có thể vô tình làm giảm đi giá trị của tấm gương: ví dụ, khi đọc vào ai cũng thấy cả 2 người này tuy đều sinh ra tại Việt Nam nhưng lại đang được thụ hưởng 1 nền giáo dục tiến bộ tại Singapore. Và khi thực hiện 1 thống kê, người ta thường quan tâm đến nơi đào tạo ra người đó hơn là người đó sinh ra ở đâu. Với lại. ở đây cũng ko biết hai bạn trẻ này sẽ được đào tạo ở lĩnh vực nào. Đọc tin trên thấy buồn vì nền giáo dục của mình có lịch sử lâu đời nhưng trình độ phát triển chậm (ngoài yếu tố về quản lý còn có nhiều yếu tố lịch sử khác nữa).

Nhân đây, tôi cũng xin giới thiệu 1 ít thông tin mà tôi biết được về việc du học ở Mỹ. Thực ra, ngay cả Havard cũng chỉ nổi trội về 1 vài ngành như Luật, Kinh tế và Y, còn về kỹ thuật thì là MIT, xã hội học thì Princeton, Food tech la UC Davies... Do đó, khi các bạn đi du học, đặc biệt là những bạn du học sau ĐH thi nên quan tâm đến vấn đề này, tùy theo từng ngành mà lựa chọn trường ưu tiên và cân nhắc khi nộp hồ sơ. Mình nộp vào ngành mà trường đó càng có vị trí cao trên bảng đánh giá thì sự canh tranh sẽ càng cao và tiêu chuẩn lựa chọn càng khắt khe. Còn nếu chỉ căn cứ vào bảng xếp hạng chung (ranking of the universities in the wolrd) thì thường không chính xác cho 1 ngành học cụ thể. Harvard luôn có điểm cao trong bảng xếp hạng vì nơi đây nổi tiếng là nơi đào tạo lãnh đạo cho các nước.

Khi apply học bổng, các trường ở Mỹ thường rất quan tâm đến nơi đào tạo của bạn vì chính nơi đào tạo là sự bảo chứng cho đối tượng mà họ lựa chọn (đây là lý do mà các bạn học tại VN thường gặp bất lợi vì trình độ giáo dục chung của VN không phát triển bằng các nước khác). Kế đến là họ quan tâm đến sự giới thiệu của những người từng dạy hoặc làm việc chung với bạn (recomendation). Người nào càng có uy tín và có mối quan hệ với bạn càng chặt chẽ trong quá trình học tập và làm việc thì recommendation đó càng được đánh giá cao về độ tin cậy. Thường thì để đi học ở Mỹ, nếu không đi được bằng con đường trực tiếp, các bạn có thể chọn con đường gián tiếp: hãy học ở 1 nước nào đó có trình độ giáo dục cao hơn VN và chương trình giáo dục càng giống Mỹ càng tốt như Thailand, Singapore... Khi đó, cơ hội của bạn sẽ nhiều hơn.
Còn về CV của bạn, khi viết cần phải chú ý là cách viết thật logic và khoa học. Cái này thuộc về kỹ năng. Sự logic và khoa học của bạn chính là cơ sở để đánh giá tư duy của bạn. Do đo, đôi khi có nhiều người failed dù rằng thành tích trong CV là rất tốt nhưng cách trình bày lại ko logic va khoa học (không giống như sơ yếu lý lịch của VN mình, có sẵn form và chỉ điền vào chỗ trống). Khi trình bày về các hoạt động xã hội hay ngoại khóa, bạn đừng nên đề cập quá nhiều về sự đóng góp của bạn hay những gì mà bạn đã học được, mà hãy làm nổi bật lên những nhận xét của bạn về xã hội, về tự nhiên... liên quan đến hoạt động đó.

Còn về phỏng vấn (interview), thường thì các bạn sẽ được các giáo sư do các trường ĐH của Mỹ trực tiếp phỏng vấn bạn sau khi bạn đã qua vòng sơ loại (primary sceering). Đây thực sự là vòng quyết định. Bạn hãy cố gắng thê hiện mình linh động, hoạt bát, tự tin và có kiến thức và có thể có 1 chút cá tính. Thường thì các câu hỏi ít đề cập đến kiến thức hàn lâm mà mang tính chất khái quát cao. Ví dụ, khi GS hỏi bạn biết gì kim loại, bạn trả lời về tính chất hóa học và vật lý của nó sẽ bị đánh giá thấp hơn khi bạn trả lời về vai trò của kim loại trong sự phát triển của xã hội loài người. Thường các bạn VN hay rơi vào trạng thái trả lời các câu hỏi theo 1 lối mòn mà sách vở dạy. Đây là điều tối kị. Các GS thường đánh giá rất cẩn thận và bản nhận xét của họ có quyền quyết định việc bạn có đạt hay không đạt. Sự đánh giá không chỉ về kiến thức mà về cả tính cách, các kỹ năng mềm, sự thích hợp của bạn với ngành nghề mà bạn sẽ theo học...

Tuy nhiên, theo quan điểm của mình, thừa hưởng 1 nền giáo dục tốt là điều kiện thuận lợi để phát huy hết năng lực của mình. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là lựa chọn cho mình 1 môi trường phù hợp với năng lực thực sự của minh cả khi học tập lẫn sau này làm việc. Và quan trọng nhất vẫn là mình sẽ ứng dụng và phát triển cái mình đã học như thế nào trong quá trình làm việc sau này. Học ở đâu không quan trọng, làm được gì để đóng góp cho xã hội mới quan trọng (không phải là xã hội VN mà từ xã hội ở đây được hiểu rộng hơn).

TRên đây là 1 số thông tin mình biết được về việc tuyển chọn học bổng ở Mỹ, ai có thông tin gì thì cung cấp thêm càng nhiều càng tốt để những bạn muốn được thử thách và khẳng định mình trong những môi trường tốt hơn có thêm 1 kênh thông tin để tìm hiểu.

William S. Clark: "Boy, be ambitous".